Follow Home for updates and more information about the boilerplate.
Welcome to Khmer Proverbs!
សូវស្តួច កុំឲ្យដាច់
English
Half a loaf is better than no bread
សូវស្រក់ឈាម មិនឲ្យស្រក់ទឹកភ្នែក
Meaning
វោហារអំនួតរបស់អ្នកក្លាហាន
សូវស្លាប់ទៅគាប់ រសធម៌កុំបីបង់
Detail
ពាក្យនេះលោកពោលបង្ខំចិត្ត
ឲ្យជនខំប្រឹងខំប្រព្រឹត្ត ខំរិះខំគិតខាងផ្លូវធម៌ ។
ឲ្យមានចិត្តមុតចិត្តត្រូវការ ចំពោះធម៌អាថ៌ត្រង់ស្មោះសរ
គឺច្បាប់វិន័យដ៏បវរ ដែលជាគោចររបស់ចិត្ត ។
ដូចសីលសមាធិបញ្ញា ដ៏ជាសាសនាព្រះរិជិត
បើបានជាកាន់ត្រូវកាន់ពិត ទៀងត្រង់ដោយចិត្តកាយវាចា ។
ទោះបីមានអ្នកណាបង្ខំ ថាកុំប្រព្រឹត្តដូច្នោះណា
ស៊ូលះជីវិតនៃអាត្មា មិនលះសាសនាមិនជិនណាយ ។
មនុស្សបែបយ៉ាងនេះលោកពោលថា ជាមនុស្សថ្លៃថ្លាសុខសប្បាយ
ទាំងក្នុងលោកនេះនិងលោកនាយ ព្រោះគេខ្វល់ខ្វាយក្នុងផ្លូវចិត្ត ។
ហេតុនេះលោកពោលជាគំរូ ថាត្រូវតែស៊ូលះជីវិត
កុំបីលះធម៌ដ៏មែនពិត ត្រូវធ្វើដួងចិត្តឲ្យបានល្អ ។
ឲ្យជនខំប្រឹងខំប្រព្រឹត្ត ខំរិះខំគិតខាងផ្លូវធម៌ ។
ឲ្យមានចិត្តមុតចិត្តត្រូវការ ចំពោះធម៌អាថ៌ត្រង់ស្មោះសរ
គឺច្បាប់វិន័យដ៏បវរ ដែលជាគោចររបស់ចិត្ត ។
ដូចសីលសមាធិបញ្ញា ដ៏ជាសាសនាព្រះរិជិត
បើបានជាកាន់ត្រូវកាន់ពិត ទៀងត្រង់ដោយចិត្តកាយវាចា ។
ទោះបីមានអ្នកណាបង្ខំ ថាកុំប្រព្រឹត្តដូច្នោះណា
ស៊ូលះជីវិតនៃអាត្មា មិនលះសាសនាមិនជិនណាយ ។
មនុស្សបែបយ៉ាងនេះលោកពោលថា ជាមនុស្សថ្លៃថ្លាសុខសប្បាយ
ទាំងក្នុងលោកនេះនិងលោកនាយ ព្រោះគេខ្វល់ខ្វាយក្នុងផ្លូវចិត្ត ។
ហេតុនេះលោកពោលជាគំរូ ថាត្រូវតែស៊ូលះជីវិត
កុំបីលះធម៌ដ៏មែនពិត ត្រូវធ្វើដួងចិត្តឲ្យបានល្អ ។
សូវស្លាប់បា កុំឲ្យស្លាប់មេ
Meaning
សុខចិត្តស្លាប់ប្រុស កុំឲ្យស្លាប់ស្រី
សូវស្លាប់បា កុំឲ្យស្លាប់មេ សូវលិចទូកកណ្តោលទន្លេ កុំឲ្យភ្លើងឆេះផ្ទះ
Detail
អត្ថាធិប្បាយ
ធម្មជាតិ ឬព្រះអាទិទេព បានបង្កើតមនុស្សលោក និងសត្វទាំងអស់ឲ្យមានភេទពីរខុសគ្នាគឺ ស្រី និងប្រុស ញី និងឈ្មោល ។ ភាគច្រើន ភេទស្រីជាភេទទន់ភ្លន់ មានសមត្ថភាពចិញ្ចឹមរក្សាកូន ទោះបីលំបាកយ៉ាងណាក៏មិនរួញរាដែរ ។ ម្តាយដែលរស់នៅជាស្រីមេម៉ាយតាំងពីក្មេង ហើយថែមមានកូន ៤-៥ នាក់ ក្នុងបន្ទុក អាចចិញ្ចឹមកូនទាំងនោះ ឲ្យរស់រានមានជីវិត ។ ចូរក្រឡេកមើលទៅសត្វគ្រប់ជំពូក មាន់-ទា-គោ-ក្របី-ដំរី-សេះ ហើយ និងបក្សីទាំងអស់ តើយើងធ្លាប់ឃើញ បា មកជួយចិញ្ចឹមកូនឬទេ ? ដូចជាមិនដែលទេ លើកលែងតែសត្វ កេងកង និងសត្វទោចមួយចេញ ឬក៏មានសត្វ ២-៣ទៀត ដែលខ្ញុំដឹងមិនដល់ ។ ដោយហេតុនេះហើយ ប្រសិនបើមេស្លាប់ដោយសារគ្រោះថ្នាក់អ្វីមួយ កូនទាំងអស់នោះ អាចនឹងស្លាប់តាមក្រោយ ដោយកង្វះការបីបាច់ថែរក្សា-ចិញ្ចឹមឲ្យបានម៉ត់ចត់ ។ ចំពោះមនុស្សយើងវិញ ប្រហែលជាខុសពីសត្វក្នុងរឿងចិញ្ចឹមកូន ។ បើម្តាយស្លាប់ ឪពុកខ្លះអាចមានសមត្ថភាពចិញ្ចឹមកូនឲ្យរស់តទៅទៀត តែរស់ក្នុងសភាពវេទនាខុសធម្មតា ។ កូនទាំងនោះ អាចធំហើយ ក្លាយជាមនុស្ស ខុសធម្មតា ព្រោះខ្វះការថ្នាក់ថ្នម ការស្និទ្ធស្នាល ការសប្បាយ និងការទុកចិត្ត ។ ការរស់នៅជាគ្រួសារ តាមធម្មតា កូនទាំងអស់ រមែងស្និទ្ធស្នាលជាមួយម្តាយជាងជាមួយឪពុក ។ បើគេខ្វះប្រាក់សម្រាប់ចាយ គេច្រើនទៅសុំពីម្តាយ ។ បើគេមានរឿងអាថ៌កំបាំងផ្ទាល់ខ្លួន គេច្រើនពិគ្រោះជាមួយម្តាយ ។ គេនាំគ្នាថើបម្តាយ កម្រថើបឪពុកណាស់ ។ ដោយហេតុនេះ ទើបបុរាណាចារ្យរបស់យើង ចងក្រងជាតម្រាថា សូវស្លាប់បា កុំឲ្យស្លាប់មេ… ។ សូវលិចទូកកណ្តាលទន្លេ កុំឲ្យភ្លើងឆេះផ្ទះ តើមានន័យយ៉ាងណាដែរ ? បុព្វបុរសខ្មែរ ចង់និយាយថា បើយើងជិះទូក ហើយទូកនោះលិចលង់កណ្តាលទន្លេ យើងអាចសង្គ្រោះយកបានវត្ថុខ្លះ ហើយហែលសំដៅទៅមាត់ច្រាំង ។ បើភ្លើងឆេះផ្ទះវិញ គឺមុខជា ម៉ត់ ។ បញ្ជាក់: សុភាសិតនេះ និយាយពីរឿងទ្រព្យសម្បត្តិ ដែលវិនាសដោយសារលិចទូក ប្រៀបជាមួយភ្លើងឆេះផ្ទះ ៕សូវឲ្យសាច់ កុំបង្ហាញព្រៃ
Meaning
សុខចិត្តឲ្យសាច់ស៊ី កុំប្រាប់កន្លែងរក
សូវឲ្យសាច់ កុំបង្ហាញព្រៃ
Detail
អត្ថាធិប្បាយ
នេះជាដំបូន្មាននៅក្នុងរឿងអាជីវកម្មគ្រប់បែបយ៉ាង ។ មនុស្សម្នាក់ (ព្រានព្រៃ) បានរកឃើញតំបន់មួយដែលជាជម្រកនៃសត្វឈ្លូស ។ រៀងរាល់អាទិត្យ គាត់តែងបាញ់បានឈ្លូសមួយយកមកផ្ទះឲ្យប្រពន្ធចាត់ចែងធ្វើអាហារ និងលក់យកប្រាក់មកផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ រៀងដរាបមក ។ ឃើញដូច្នេះ មិត្រសម្លាញ់ និងអ្នកជិតខាង តែងមកទទូចសួរគាត់ថា តើបាញ់បាននៅកន្លែងណា? ។ តើព្រានព្រៃគួរប្រាប់ឲ្យគេឯងដឹងពីជម្រករបស់ឈ្លូសទាំងនោះឬទេ ? បើហ៊ានប្រាប់ គេនឹងនាំគ្នាទៅដល់ទីនោះ ហើយបាញ់សត្វនោះអស់រលីងមិនខាន ។ តើព្រានព្រៃគួរធ្វើយ៉ាងណា ? ចម្លើយ: ត្រូវចែកសាច់ឲ្យអ្នកទាំងនោះខ្លះទៅ តែមិនត្រូវប្រាប់កន្លែង (ព្រៃ) ជាដាច់ខាត! ។ ជារឿងធម្មតាសម្រាប់ការរស់នៅរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ ជាពិសេសនៅក្នុងរបរពាណិជ្ជកម្ម ។ គេខំរាវរករបៀបធ្វើឲ្យបានល្អជាងអ្នកឯទៀត ដើម្បីទាក់ទាញចិត្តមនុស្សឲ្យមកវិញ ។ កាលណាគេរកឃើញអាថ៌កំបាំងអ្វីមួយ គេមិនងាយប្រាប់អ្នកឯទៀតទេ ព្រោះគេអាចចម្លងយកទៅប្រើ នាំឲ្យសាបរលាបដល់ម្ចាស់ដើមដែលរកឃើញមុនគេនោះ ដូចជា វិធីផ្សំគ្រឿងឲ្យសម្លឆ្ងាញ់នៅភោជនីយដ្ឋាន ជាដើម គេមិនងាយប្រាប់យើងឲ្យចេះផងទេ! ។សូវឲ្យសាច់ កុំបង្ហាញព្រៃ
English
A begger pays a benefit with a louse
សូវឲ្យសាច់កុំបង្ហាញព្រៃ
Detail
ពាក្យនេះលោកពោលប្រដៅអ្នក
ដែលចេះចំពោះឲ្យចេះលាក់ ចេះប្រាប់ដល់អ្នកដទៃទៀត ។
ប៉ុន្តែឲ្យប្រាប់តែស្រាលៗ យ៉ាងល្អត្រកាលត្រូវត្បិតត្បៀត
កុំប្រាប់ឲ្យអស់ចោលបង់ម្សៀត ត្រូវឆ្លៀតបង្ការទុកខ្លួនឯង ។
ដូចអ្នករកស៊ីទទួលទាន ដែលបានដឹងការអ្វីខែងរ៉ែង
កុំប្រាប់ឲ្យគេស្គាល់តំណែង កន្លែងយ៉ាងឆ្នើមដើមកំណើត ។
ប្រាប់តែរបស់ដែលបានស្រាប់ កុំប្រាប់ដល់ទីល្អយ៉ាងឆើត
បើប្រាប់គេទៅគេនឹងអើត ស្ទុះស្ទើតទៅរកបានឆាប់ៗ ។
ឬមួយអ្នកចេះចំណេះអ្វី បានដឹងសេចក្ដីល្អចំណាប់
ពីទីណាមកត្រូវតែក្ដាប់ បើប្រាប់ដល់គេកុំប្រាប់ដើម ។
ប្រាប់តែចុងៗឲ្យគេដឹង ទុកគ្រាន់ទីពឹងល្អយ៉ាងឆ្នើម
របស់ខ្លួនឯងយកសម្បើម ព្រោះខ្លួនដឹងដើមល្អប្រពៃ ។
ហេតុនេះអ្នកប្រាជ្ញលោកហាមផ្តាច់ ថាសូវឲ្យសាច់កុំប្រាប់ព្រៃ
ដើម្បីឲ្យជនផងចេះលៃ គិតគៃយកគ្រាន់ដាក់ខ្លួនឯង ។
ដែលចេះចំពោះឲ្យចេះលាក់ ចេះប្រាប់ដល់អ្នកដទៃទៀត ។
ប៉ុន្តែឲ្យប្រាប់តែស្រាលៗ យ៉ាងល្អត្រកាលត្រូវត្បិតត្បៀត
កុំប្រាប់ឲ្យអស់ចោលបង់ម្សៀត ត្រូវឆ្លៀតបង្ការទុកខ្លួនឯង ។
ដូចអ្នករកស៊ីទទួលទាន ដែលបានដឹងការអ្វីខែងរ៉ែង
កុំប្រាប់ឲ្យគេស្គាល់តំណែង កន្លែងយ៉ាងឆ្នើមដើមកំណើត ។
ប្រាប់តែរបស់ដែលបានស្រាប់ កុំប្រាប់ដល់ទីល្អយ៉ាងឆើត
បើប្រាប់គេទៅគេនឹងអើត ស្ទុះស្ទើតទៅរកបានឆាប់ៗ ។
ឬមួយអ្នកចេះចំណេះអ្វី បានដឹងសេចក្ដីល្អចំណាប់
ពីទីណាមកត្រូវតែក្ដាប់ បើប្រាប់ដល់គេកុំប្រាប់ដើម ។
ប្រាប់តែចុងៗឲ្យគេដឹង ទុកគ្រាន់ទីពឹងល្អយ៉ាងឆ្នើម
របស់ខ្លួនឯងយកសម្បើម ព្រោះខ្លួនដឹងដើមល្អប្រពៃ ។
ហេតុនេះអ្នកប្រាជ្ញលោកហាមផ្តាច់ ថាសូវឲ្យសាច់កុំប្រាប់ព្រៃ
ដើម្បីឲ្យជនផងចេះលៃ គិតគៃយកគ្រាន់ដាក់ខ្លួនឯង ។
សូវឲ្យស្ដួច កុំឲ្យដាច់
Detail
អត្ថាធិប្បាយ
នេះគឺជាពាក្យប្រដៅក្នុងរឿងចំណាយប្រាក់ និងធនធាន ដែលយើងគួរយល់ឲ្យច្បាស់ ។ ដូចយើងរាល់រូបបានដឹងហើយថា ក្នុងលោកនេះ គ្មានអ្វីទៀងទាត់ទេ ។ អ្នកក្រអាចក្លាយទៅជាអ្នកមាន ហើយអ្នកមានអាចធ្លាក់ខ្លួនទៅជាអ្នកក្រវិញ ។ មនុស្សសុចរិត អាចក្លាយទៅជាទុច្ចរិត ហើយអ្នកទុច្ចរិត អាចក្លាយជាអ្នកជា ។ល។ កាលៈទេសៈ សង្គ្រាម វិបត្តិក្នុងគ្រួសារ ភយន្តរាយធម្មជាតិ ។ល។ អាចនាំឲ្យមានការប្រែប្រួលទៅលើជីវភាពមនុស្ស ។ គ្មានអ្នកណាម្នាក់អាចដឹងបានជាមុនថា តើនឹងមានហេតុការណ៍អ្វីកើតមាននៅថ្ងៃស្អែកនោះទេ ។ យោលទៅតាមដំណើរពិតខាងលើបុព្វបុរសយើងបានរំលឹកថា សូវឲ្យស្តួច កុំឲ្យដាច់…។ ស្ដួច មានន័យថា តូចទៅៗ ឬថា តិចទៅៗ ជាលំដាប់ ។ ដាច់ គឺរលីង… គ្មានសល់អ្វីសោះ ។ យ៉ាងណាមិញ ឧបមាថា អង្កររបស់យើងកាន់តែតិចទៅៗ ហើយមិនយូរប៉ុន្មានមុខជាអស់រលីងមិនខាន ។ តើគួរធ្វើយ៉ាងណា ? យើងគួរកាត់បន្ថយតាមរបៀបដែលអាចធ្វើទៅបាន ដើម្បីពន្យារការអត់ឃ្លានឲ្យនៅឆ្ងាយបន្តិចពីយើង គឺថាធ្វើយ៉ាងណាឲ្យយើងបានរស់យូរបន្តិចទៅមុខទៀត ដើម្បីជាឱកាសរកច្រកចេញពីបញ្ហាខ្វះខាតនេះ ។ វិធីកាត់បន្ថយគឺដូចជា ៖- ផ្លាស់ពីបាយទៅជាបបរ
- ផ្លាស់ពីចាយ ១០ ដុល្លារ ទៅជា ៥, ៣, ៤, ១ ដុល្លារ
- ។ល។