Khmer↔English Dictionaries

រនាបបាក់យករនាបជួស សំដីហួស ពុំមានឣ្វីជួសបានឡើយ

English

A word spoken is past recalling

រនាបបាក់ យករនាបជួស សម្ដីជ្រុលហួស ជួសមិនបាន

Detail

អត្ថាធិប្បាយ

សុភាសិតនេះនិយាយរឿង «សម្ដីជ្រុលហួស» ដែលគេចាត់ទុកជារឿងដ៏ចម្បងក្នុងតម្លៃមនុស្ស ។ សម្ដីដែលយើងនិយាយទៅកាន់អ្នកដទៃ អាចឆ្លុះឲ្យគេដឹងថា ម្ចាស់សម្ដីជាមនុស្សប្រភេទណាក្នុងចំណោមប្រភេទដូចខាងក្រោមនេះ ៖

មនុស្សថ្នាក់លើ ចេះដឹងច្រើន គួរគោរព
មនុស្សថ្នាក់កណ្ដាល ?
មនុស្សមានសន្ដានចិត្តល្អ ?
មនុស្សឃោរឃៅ ?
មនុស្សប្រុងបោកគេឯង ?
មនុស្សអួត ? ។ល។

«សម្ដីជ្រុលហួស» គឺសម្ដីមិនពិត អួត ក្អេងក្អាង… ខុសពីភាពពិតរបស់ខ្លួន ។ ខ្លួនមិនមានសញ្ញាបត្រអ្វីសោះ ហើយអួតប្រាប់គេថា ជាប់សញ្ញាបត្រខាងច្បាប់ ។ល។ ការអួតអាងបែបនេះ មិនអាចកែប្រែ (ជួសជុល) ដូចគេជួសជុលរនាបដែលបាក់នោះបានឡើយ ដោយហេតុថា អ្វីដែលយើងនិយាយចេញពីមាត់រួចហើយនោះ វាចូលទៅជាប់ក្នុងខួរក្បាលរបស់អ្នកស្ដាប់… អាចឲ្យគេកត់ចំណាំអស់មួយអាយុថា តើអ្នកនិយាយនោះ ជាមនុស្សប្រភេទណារួចអស់ទៅហើយ មិនអាចលុបបានទេ ។

រនាបបាក់ហាក់បានជួស សម្ដីហួសជ្រុះអស់មាសប្រាក់

Meaning

សម្ដីនិយាយជ្រុល មិនអាចលុបចោល ឬកែប្រែបានទេ

រពឹសដៃ ផ្ចៃុឆែត

English

As you bake so shall you eat

រពឹសដៃ ផ្ទៃឆ្អែត

Meaning

ហត្ថកម្ម នាំមកនូវចម្អែត

រលកក្រោយរុញច្រានរលកមុខ

Meaning

អ្នកថ្មីចូលមកជំនួស ហាក់ដូចជារុញច្រានអ្នកចាស់

រស់ក៏គាប់ងាប់ក៏គួរ

Detail

ពាក្យនេះបោរាណពោលសរសើរ
ប្រឌិតប្រដូចតាមដំណើរ នៃមនុស្សប្រសើរយ៉ាងឧត្ដម ។
ពោលគឺជាមនុស្សមានប្រាជ្ញា មានកាយវាចាចិត្តសមរម្យ
កាន់ធម៌កាន់អាថ៌យ៉ាងគួរសម អ្នកតូចអ្នកធំគេរាប់អាន ។
ធ្វើបុណ្យឲ្យទានដល់ស្រមណ៍ព្រាហ្មណ៍ កាន់តាមឱវាទព្រះទ្រង់ញាណ
គោរពម៉ែឪត្រូវលំអាន រកស៊ីមានបានសុខចម្រើន ។
មានទ្រព្យសម្បត្តិមិត្តទូលាយ តែមិនខ្ជះខ្ជាយចិត្តក្រវើន
រៀនធម៌អាថ៌ចេះដឹងច្រើន ចម្រើនភាវនាហាត់ពត់ចិត្ត ។
នៅក្នុងបច្ចុប្បន្ននេះក៏ជា ទៅនាបរលោកក៏ល្អពិត
ដោយគេខំសាងខំប្រព្រឹត្ត កាយវាចាចិត្តយ៉ាងល្អក្រៃ ។
មនុស្សបែបយ៉ាងនេះប្រាជ្ញលោករាប់ ថារស់ក៏គាប់ងាប់ប្រពៃ
ព្រោះក្នុងលោកនេះគេមានន័យ មានជោគពេកក្រៃក្នុងលោកនាយ ។

រស់តែមាត់ ត្រគាកស្លាប់ស្តូក

English

Dogs that bark at a distance bite not at hand

រស់នៅក៏គាប់ ស្លាប់ទៅក៏គួរ

Meaning

មនុស្សដែលអស់សង្ឃឹម និងធុញថប់ក្នុងជីវិត

រីនឹងចេះឯង ដូចអ្នកវង្វេង កណ្ដាលអធ្វា

Detail

រីនឹងចេះឯង ដូចអ្នកវង្វេង កណ្ដាលអធ្វា ពុំនោះដូចខ្វាក់ តែម្នាក់អាត្មា ចរចេញយាត្រា ឥតអ្នកដឹកដៃ

អត្ថាធិប្បាយ

នេះជាតម្រាមួយដែលបុព្វបុរសខ្មែរបានចែងទុកជាក្បួនសម្រាប់ដឹកនាំកូនចៅជំនាន់ក្រោយក្នុងកិច្ចការទូទៅ ។ បុព្វបុរសខ្មែរប្រហែលជាមានការពិសោធន៍បែបណាម្យ៉ាងក្នុងជីវិតរបស់គាត់ ទើបគាត់សរសេរទុកពាក្យខាងលើនេះ ជាបន្ទាត់សម្រាប់យើងរាល់គ្នា ។ លោកចង់និយាយថា មនុស្សដែល «ចេះឯង» គឺចេះគ្មានគ្រូ វាមិនខុសពីមនុស្សដែលដើរវង្វេងក្នុងព្រៃនោះទេ ។ អ្នកចេះឯងគឺចេះដោយសារគំនិតផ្ទាល់របស់ខ្លួន ឥតមានគ្រូដឹកនាំ វាមិនខុសពីមនុស្សខ្វាក់ដែលដើរតែម្នាក់ឯង គ្មានអ្នកដឹកដៃនោះទេ ។

ព្រោះហេតុអ្វីបានជាយើងត្រូវមានគ្រូ ? តើគ្រូមានមុខនាទីសំខាន់យ៉ាងណាទៅ ?

ដើម្បីងាយយល់ ឧបមាថា នៅក្នុងផ្ទះមួយដែលមានកូនតូចៗបីបួននាក់ រស់នៅជាមួយម្ដាយដែលមិនដែលអប់រំប្រៀនប្រដៅអ្វីទាំងអស់ ។ តើកូនទាំងនោះនឹងចេះដឹងបែបណាទៅ ? កូនទាំងនោះមុខជាចេះឯង ។ តើចេះឯងយ៉ាងណាទៅ ? ភាសារបស់វា ខុសពីភាសាដែលយើងនិយាយរាល់ថ្ងៃ (ពិបាកស្ដាប់ ពិបាកយល់…) ចរិយា សណ្ដាប់ធ្នាប់របស់វា ខុសពីចរិយា សណ្ដាប់ធ្នាប់របស់មនុស្សធម្មតា យើងមានការលំបាកច្រើនក្នុងការរស់នៅជាមួយពួកវា ដែលមានសណ្ដាប់ធ្នាប់ដូចស្វា ឬដូចជ្រូក ។ ការចេះឯងមិនមែនសុទ្ធតែអាក្រក់ទាំងអស់នោះទេ ។ ប៉ុន្តែការចេះឯងនេះ ដោយភាគច្រើនមិនយកមកអនុវត្តក្នុងសង្គមមនុស្សទូទៅបានឡើយ ។ ព្រោះហេតុអ្វី ? ព្រោះចរិយាក្ដី ឧបករណ៍ផ្សេងៗដែលគេបង្កើតសម្រាប់ប្រើការនៅក្នុងលោកនេះក្ដី គេខិតខំធ្វើយ៉ាងណាឲ្យមានឯកភាពជាការងាយស្រួលក្នុងការអនុវត្តជាមួយគ្នា ៕

Welcome to Khmer Proverbs!

អត្ថាធិប្បាយ

អត្ថាធិប្បាយ

ព្រោះ​ហេតុ​អ្វី​បាន​ជា​យើង​ត្រូវ​មាន​គ្រូ ? តើ​គ្រូ​មាន​មុខ​នាទី​សំខាន់​យ៉ាង​ណា​ទៅ ?

ព្រោះហេតុអ្វីបានជាយើងត្រូវមានគ្រូ ? តើគ្រូមានមុខនាទីសំខាន់យ៉ាងណាទៅ ?