អត្ថាធិប្បាយ

នៅ​ទី​នេះ «អង្កាម» គឺ​ពោល​សំដៅ​ទៅ​លើ​អំពើ​អាក្រក់​ណា​មួយ ទោះ​ជា​កាយកម្ម​ក្ដី វចីកម្ម​ក្ដី ដែល​ជន​ណា​ម្នាក់​បាន​ធ្វើ​ទៅ​លើ​ជន​ម្នាក់​ទៀត ដែល​តាម​ពិត​ជា​មនុស្ស​ឥត​មាន​កំហុស​អ្វី​សោះ​ជាមួយ​ខ្លួន ។ ឧបមា​ថា បុរស​ឈ្មោះ​ ក មាន​ចិត្ត​ស្អប់​មនុស្ស​ម្នាក់​ទៀត​ឈ្មោះ ខ ។ គាត់​បាន​ប្រឌិត​រឿង​… និយាយ​ដើម​មួល​បង្កាច់​ឈ្មោះ​ ខ ដើម្បី​ឲ្យ​អ្នក​ផង​ជួយ​ស្អប់​ជាមួយ​ខ្លួន ។ តាម​ពិត​ឈ្មោះ ខ ជា​មនុស្ស​ល្អ​សោះ ឥត​មាន​កំហុស​អ្វី​ជាមួយ​ឈ្មោះ​ ក នោះ​សោះ​ឡើយ ។ ដំណើរ​បែប​នេះ គេ​ហៅ​ថា បាច​អង្កាម​ច្រាស​ខ្យល់ ។ ខ្យល់​មុខ​ជា​ផាត់​អង្កាម​នោះ​ឲ្យ​ធ្លាក់​ស្រោច​មក​លើ​ក្បាល​អ្នក​បាច​វិញ ពេល​ណា​មួយ​ដ៏​ឆាប់​មិន​ខាន ។

អត្ថាធិប្បាយ

ពាក្យ​នេះ​ពោល​សំដៅ​ទៅ​លើ «អំនួត» ដែល​មនុស្ស​ខ្លះ​ចូល​ចិត្ត​ប្រើ​ដើម្បី​លើក​ខ្លួន​ឲ្យ​បាន​ខ្ពស់​ជាង​អ្នក​ឯទៀត ។​ អួត មាន​ន័យ​ថា និយាយ​សរសើរ ឬ​លើក​ខ្លួនឯង​ឲ្យ​ហួស​ផុត​ពី​សមត្ថភាព ឬ​គុណភាព​ដែល​ខ្លួន​មាន ។ ​ឧទាហរណ៍ ខ្លួន​មិនមែន​ជា​វិស្វករ​សោះ ហើយ​និយាយ​ប្រាប់​គេឯង​ថា ​ជា​វិស្វករ​ចេញពី​សាលា​នេះ ឬ​សាលា​នោះ ។ល។ តាម​ធម្មតា ខ្លួន​យើង​មិន​អាច​លើក​ខ្លួនឯង​ឲ្យ​ផុត​ពី​ផែនដី​បាន​ទេ ។ អ្នក​ឯទៀត​អាច​លើក​យើង​បាន ។ ដូច្នេះ​ហើយ​ទើប​សុភាសិត​ចែង​ថា «អង្គុយ​លើ​ចង្អេរ លើក​ខ្លួនឯង» មិន​អាច​ធ្វើ​ទៅ​កើត​ទេ ។​ អំនួត​អាច​នាំ​ឲ្យ​ថោក​ខ្លួន​ផង នាំ​ឲ្យ​គេ​ស្អប់​ផង ។ ចំណាប់​ឬ​មិន​ចំណាប់ ចេះ​ឬ​ល្ងង់ ក្រ​ឬ​មាន ជា​រឿង​ដែល​គេ​អាច​មើល​ឃើញ​យ៉ាង​ងាយ មិន​បាច់​ដើរ​អួត​ប្រាប់​គេ​ទេ ។ ខ្មែរ​តែង​និយាយ​ថា «ផោម​ក្នុង​ទឹក គង់​ស្អុយ» ៕

ពាក្យនេះបោរាណលោកអភិប្រាយ
អំពីសភាពនៃរូបកាយ ពួកមនុស្សទាំងឡាយតាមទំនង ។
រូបកាយមនុស្សយើងមានអណ្ដាត លោកទុកជាអាទិ៍ជាដើមទង
ជាគ្រឿងប្រើមួយល្អកន្លង ខូចផងជាផងទាំងពីរខាង ។
អណ្តាតជាគ្រឿងសម្រាប់ផ្ទាត់ ហាមាត់និយាយបានគ្រប់យ៉ាង
បើផ្ទាត់ទៅស្រួលក៏ថាជាង វ៉ឹងវ៉ាងល្អះល្អាយស្រួលចំណាប់ ។
បើផ្ទាត់មិនស្រួលក៏ទឹសទាស់ ពីសពាសល្ងាក់ល្ងើកពិបាកស្ដាប់
ចួនកាលផ្ទាត់ទៅបង់អភ័ព្វ មិនគាប់ប្រសើរនាំអន្តរាយ ។
ចួនកាលផ្ទាត់ទៅត្រូវទំនួល ស្រួលបួលបានសុខបានសប្បាយ
នាំឲ្យចម្រើនដល់រូបកាយ នៃអ្នកបរិយាយពេកណាស់ណា ។
ទោះបីត្រូវទោសដល់ទៅស្លាប់ អណ្តាតសារស័ព្ទពោលដោះសា
ឲ្យរួចទុក្ខទោសនៃអាត្មា ដោយមានប្រាជ្ញាចេះនិយាយ ។
ចួនកាលសុខៗក៏ទៅផ្ទាត់ ឲ្យភ្លាត់ចំណាប់ខូចអន្តរាយ
កើតជាទុក្ខទោសដល់រូបកាយ ព្រោះតែនិយាយខុសទំនង ។
ហេតុនេះបោរាណថាអណ្ដាត ជាមុខជាបាតពេកកន្លង
នាំខ្លួនឲ្យស្លាប់ឲ្យរស់ផង ដូចប្រាជ្ញបានចងមកខាងដើម ។

សុភាសិត​នេះ​ប្រាជ្ញ​បុរាណ
ពោល​ជា​ប្រស្នា​តាម​លំអាន នៃ​អ្នក​ដែល​បាន​បម្រុង​ចិត្ត ។
ផ្គង​ចាំ​ការងារ​ផង​ទាំងឡាយ ដែល​នៅ​ឆ្ងាយៗ​មិន​ទាន់​គិត
គ្រាន់​តែ​នឹក​ប៉ង​ក្នុង​គំនិត តែ​នៅ​ងងឹត​ពុំ​ទាន់​ទៀង ។
ពុំ​ទាន់​ប្រាកដ​នៅ​ក្នុង​ស្មាន ទើប​ប្រាជ្ញ​បុរាណ​ពោល​សំនៀង
ថា​កាប់​បំពង់​រង់​ទឹក​ភ្លៀង នឹង​ទៀង​ជា​បាន​ទេ​នៅ​ឡើយ ៕